CA Pratik Damle

#GSTBasics २०१७ मध्ये GST कायदा लागू झाला. तेव्हापासून त्यात इतके बदल झाले, इतके circular, notification आले की CA नी गच्च भरलेल्या auditorium मधल्या सगळ्यांची बोटं ती मोजायला घेतली, तरी कमी पडतील! असे असून सुद्धा समाजात, खास करून व्यवसाय करणाऱ्यांमध्ये याबद्दलच्या basic गोष्टींबद्दलच अफाट गैरसमज आहेत. म्हणूनच GST तील क्लिष्ट किंवा न्यायप्रविष्ट गोष्टींबद्दल चर्चा न करता, अगदी मूळ गोष्टींची या लेखात मांडणी केली आहे. त्यामुळे बरेच लोक म्हणतील, "यात काय नवीन, हे तर आम्हाला माहीत आहे सगळं!" १. GST calculation- यात समजण्यास काहीच अवघड नाही. मी एखादी वस्तू १००० ला खरेदी केली व त्यावर १८% GST १८०/- इतका दिला. तीच वस्तू मी २००० ला विकली व त्यावर १८% ३६०/- माझ्या ग्राहकाकडून वसूल केला. तर मग सरकारला मी विक्रीवरील ३६० वजा खरेदीवरील १८० = १८० इतके देणे लागतो. २. GST नोंदणी कधी करू? काही विशिष्ट राज्य वगळून बऱ्याच राज्यात- तुम्ही जर फक्त खरेदी-विक्री किंवा उत्पादन क्षेत्रात असाल (म्हणजे फक्त goods) तर रु. ४० लाख वार्षिक उलाढाल होईपर्यंत व जर सेवा क्षेत्रात असाल किंवा वस्तू + सेवा अशा क्ष

#NewOrOld "CA साहेब, पगारातून खूप income टॅक्स कट होतो, काहीतरी उपाय सांगा!" तुम्ही जर पगारदार असाल, तर हे वाक्य तुमच्या CA ला कधीतरी म्हटलं असेल, आणि जर CA किंवा टॅक्स कन्सल्टंट असाल, तर हे वाक्य अनेकदा तुमच्या कानी पडलं असेल! त्यात आता एप्रिल महिना चालू आहे, आणि नवीन आर्थिक वर्षाच्या पहिल्या महिन्यात सर्व employer किंवा त्यांचे HR डिपार्टमेंट सर्व employees ना इमेल पाठवून सांगत आहेत- Please select either New regime or Old regime of taxation; if no option is selected, New regime will be opted by default. तर थोडक्यात हा प्रकार असा आहे- आत्तापर्यंत टॅक्स प्रणाली अशी होती, की तुमच्या एकूण उत्पन्नातून तुम्ही केलेल्या काही विशिष्ट गुंतवणुकी (PPF, EPF, ULIP, LIC) किंवा काही खर्च (मुलांची शाळा/ कॉलेज फी) इ. या सगळ्याची वजावट दिली जात असे. पण सगळ्याच भरलेल्या रिटर्न मधील हे claim तपासणे टॅक्स खात्याला अशक्यच! म्हणून मग काही लोक खोटे claim करून कर चुकवू लागले. त्याच बरोबर हे ही तितकंच खरं, की आता जमाना बदलला आहे. सध्या बऱ्याच लोकांचा बचत करण्याकडे, त्यात ही पाच-पाच वर्षे अडकून र

आता लवकरच मुलांना उन्हाळ्याच्या सुट्ट्या लागतील. सुट्ट्यांचे नियोजन हे बरेच पालक आधीच करून ठेवतात. म्हणजे कुठले डोंगर चढायचे आणि कुठल्या दरीत उडी मारायची- हे सगळं ठरलेलं असतं! पण शाळेतल्या मुलांना, विशेषतः १२ ते १५ वय असलेल्यांना पैशाविषयी काही शिकवावे, असे फार कमी पालकांना वाटते. खास या वयोगटातील मुलांसाठी हा लेख! कुठल्याही teenager ला एखादी गोष्ट समजावतांना त्यांचा पहिला प्रश्न असतो, "हे शिकून आम्हाला काय करायचंय?" तर लक्षात घ्या, मोठे होणे किंवा जबाबदार होणे, असे कोणाच्याही डोक्यामागे बटन नसते; की ते दाबले आणि मुलाचा माणूस झाला. आत्ता खिशात दमडी ही नसतांना या गोष्टी नीट शिकाव्यात- काय करावे, तसेच काय करू नये; म्हणजे जेव्हा पुढे जाऊन आयुष्यात पैसा हातात येईल, तेव्हा हे ज्ञान वापरता येईल. तसेच, या वयातील मुलांना त्यांना "लहान" म्हटलेलं अजिबात आवडत नाही. पैसा हाताळणे हा देखील "मोठे" होण्याचाच एक भाग आहे. म्हणून हे ज्ञान आवश्यक. आयुष्यात सर्वात महत्त्वाचा प्रश्न- मी कोण आहे? काळजी नसावी- आपण अध्यात्माविषयी नाही, पैशाविषयीच बोलत आहोत. पैशाबद्दल विचार करतांना

#NewFinancialYear लोक नवीन वर्षाच्या शुभेच्छा देतांना "नवे वर्ष, नवी पहाट, नवी किरणे, नव्या आशा" असं काही काव्यात्मक लिहितात. पण Finance क्षेत्रातील मंडळी म्हटली की ती फार नीरस, रुक्ष, गद्य प्रकारची असतात, असा एक प्रचलित समज आहे. मग नवीन आर्थिक वर्षाच्या शुभेच्छा देतांना ही या समजाला धक्का का लावावा? म्हणूनच "तुम्हा सर्वांना नवीन आर्थिक वर्ष भरभराटीचे व उन्नतीचे जावो, व तुमचे उत्पन्न टॅक्स व surcharge च्या सर्वोच्च स्लॅब मध्ये पोहोचू दे" या आमच्याकडून कोणतेही यमक न जुळवता गद्य शुभेच्छा! आमच्याकडे काही अती उत्साही मंडळी असतात, जी लगेच एक एप्रिल लाच विचारतात, "कधी भरायचं या वर्षीचं रिटर्न?" पण लक्षात घ्या की बँका, पोस्ट ऑफिस व इतर करकपात करणाऱ्यांना केलेल्या करकपातीचा तपशील (TDS रिटर्न) भरण्याची अंतिम तारीख ३१ मे २०२३ आहे. त्यांनी ही माहिती भरून पोर्टलला दिसेपर्यंत १०- १५ जून येईल. त्यामुळे त्याआधी ही माहिती न तपासता रिटर्न दाखल करणे धोकादायकच! सध्या तरी आर्थिक वर्षाची बँक स्टेटमेंट, लोन स्टेटमेंट, टॅक्स सेविंग पावत्या इ. कागदपत्रे फक्त गोळा करून ठेवावीत. आत

एक एप्रिल 23 पासून UPI महागणार, आता 2000 वरच्या प्रत्येक transaction वर चार्जेस द्यावे लागणार- अशा आशयाचे मेसेज फॉरवर्ड होत आहेत. *पण हे साफ चुकीचे आहे.* एक एप्रिल 23 नंतर सुद्धा P2P म्हणजेच peer to peer व्यवहार (म्हणजे तुमच्या मित्र मंडळी, नातेवाईक यांना पैसे पाठवणे) आणि P2M म्हणजेच peer to merchant व्यवहार (म्हणजे UPI द्वारे दुकान इ. अस्थापनांना पैसे पाठवणे) यांना कोणतेही अतिरिक्त चार्जेस लागणार नाहीत. थोडक्यात *एका बँक खात्यातून दुसऱ्या बँक खात्यात पैसे UPI द्वारे पाठवित असाल, तर चार्जेस लागणार नाहीत.* फक्त जे लोक Prepaid payment instrument (जसे की wallet, गिफ्ट कार्ड) चा वापर करतात, त्यांना चार्जेस लागतील. म्हणजे जो merchant/ दुकानदार wallet मध्ये पैसे स्वीकारतो, त्यालाच चार्जेस लागतील; पण वर म्हटल्याप्रमाणे जर तोच merchant हे पैसे थेट त्याच्या बँक खात्यात स्वीकारतो, तर त्याला चार्जेस नाहीत. हे चार्जेस merchant category प्रमाणे 0.5 ते 1.1% आहेत. लोक नेहमीच्या सवयीने खरेदीला जातांना बरोबर कॅश नेणार नाहीत. काही दुकानदार एक एप्रिल नंतर म्हणतील, "UPI ने पैस दिले तर आम्हाला चार्जेस

सोबत दिलेले चित्र नीट निरखून बघा. आपल्यापैकी किती लोकांनी सोन्याचे असे चकाकणारे बिस्कीट पाहिले आहे? सोन्याची झळाळी काही निराळीच असते , नाही का? आता जरा चित्राचा उजवा भाग बघा- काय सुरेख चाफ्याची फुले आहेत. आपल्यापैकी ज्यांनी चाफ्याच्या फुलांचा वास घेतला असेल, त्यांच्या डोळ्यासमोर (किंवा इथे नाकासमोर) लगेच ती आठवण आली असेल ना? आज महिला दिनानिमित्त महिला कशा सुपर वुमन आहेत, महिला कशा सगळ्या गोष्टी करू शकतात हे ठिकठिकाणी वाचायला/ ऐकायला मिळेल. पण जर एखाद्यावेळी नाहीच जमले, ही अशी सगळी कामे करणारी सुपर वुमन व्हायला, तरी निराश व्हायचे काहीही कारण नाही. या सोन्याचे बिस्कीट व चाफ्याचे फूल आठवा व देवाचा/ निसर्गाचा संदेश नीट लक्षात ठेवा- क्षणभर विचार करा- देवाच्या/ निसर्गाच्या मनात असते, तर सोन्याला चाफ्याचा सुवास देता आला नसता का? याचप्रमाणे चाफ्याला सोन्याची चमक, झळाळी देता आली नसती का? देवाला/ निसर्गाला काय अशक्य आहे? पण तसे घडलेले नाही. कारण अपूर्णत्वात ही सौंदर्य आहे, अपूर्णत्वात ही गोडी आहे! उगीचच ठिकठिकाणी बोललं गेलं "महिला सगळं करू शकतात" म्हणूनच सगळी ओझी स्वतः वाहिली पाहिजेत,

पूर्वीच्या काळी लोक शिक्षण पूर्ण करून नोकरीला लागले की "अमुक कंपनीत चिकटला", असे म्हणण्याची पद्धत होती. याचे कारण असे की एकदा नोकरी लागली की सहसा लोक आजन्म तिथेच नोकरी करत आणि तिथूनच retire होत. पण आता तसे राहिलेले नाही. लोक नव्या संधी शोधतात, अधिक पगार आकर्षित करतो, किंवा दुसऱ्या एखाद्या जागी त्यांच्या गुणांना अधिक वाव मिळतो असे त्यांना वाटते. पण जॉब बदलला की हमखास राहून जाणारी गोष्ट म्हणजे त्याचा Income टॅक्सवर होणारा परिणाम. आपल्याला माहीत आहेच की सध्या टॅक्स स्लॅब असे आहेत- 0 ते 2.5 लाख 0% 2.5 ते 5 लाख 5% 5 ते 10 लाख 20% 10 लाखापुढे 30% तसेच, जर तुमचे उत्पन्न रु. 5 लाखापेक्षा खाली असेल, तर रु. 12500 चा टॅक्स रिबेट ही मिळतो व देय आयकर शून्य होतो. पगारदार व्यक्तींना रु. 50,000 चे standard deduction ही दिले जाते. उदाहरण म्हणून धरूयात की कंपनी 1 मध्ये तुमचे वार्षिक पॅकेज आहे रु. 10 लाख. तिथे तुम्ही 1 एप्रिल ते 30 सप्टेंबर कार्यरत होतात. म्हणजे तिथला या वर्षीचा पगार झाला रु.5 लाख. मग तुम्ही 1 ऑक्टोबर पासून 31 मार्च पर्यंत कंपनी 2 जॉईन केलीत, जिथे तुमचे पॅकेज होते वार्षिक रु.

Some people like to be neat, tidy and well arranged about EVERYTHING in their lives. Curtains should be in a specific way, clothes should be at a particular place, and so on. These people get so used to everything being in the way they want. But life doesn't work that way. There are always things that will be out of our control, beyond our reach. When you do everything exactly precisely, your brain is conditioned to be unable to accept failures and rejections. So, pick an aspect of your life and purposely do it wrong- teach your brain- it is okay to not have everything under control, it is okay to not be perfect and neat and tidy all the time!

 हा लेख विशेषतः व्यवसायातील महिलांसाठी आहे- गेल्या वर्षीप्रमाणे या वर्षीही एक CA म्हणून आढळून आलेल्या काही गोष्टी खाली नमूद करीत आहे. स्वतःला ओळखा- महिला दिनानिमित्त बरेच लोक उत्साहवर्धक, प्रेरणादायी अशी भाषणे देतात. पण ती सगळ्यांना समान लागू होत नाहीत. आता हेच बघा ना, हेलिकॉप्टर, विमान आणि रॉकेट ही तिन्ही उड्डाणाची साधने आहेत- पण जी उंची हेलिकॉप्टर साठी "यश" धरली जाते, तीच विमान किंवा रॉकेटसाठी अपयश धरली जाऊ शकते. म्हणूनच आधी स्वतःला ओळखा- तुम्ही हेलिकॉप्टर आहात, विमान आहात की रॉकेट? त्यानुसार आयुष्यात प्रयत्न करा. इतकंच नाही, सगळ्यांनी रॉकेटच असायला हवे, असे काही नाही. हेलिकॉप्टर असून मर्यादित उंची गाठण्यात कमीपणा अजिबात वाटू नका! कॉस्टिंग मध्ये शिकवला जाणारा एक भाग म्हणजे Budgeting- know your fixed & variable costs- धंद्यात तुम्हाला दर महिन्यात दुकान भाडे, पगार इ. ठराविक खर्च द्यायचेत- fixed costs- कितीही विक्री होऊ देत, हे खर्च द्यावेच लागतील- ते ओळखा. मग तुमच्या विक्रीच्या तुलनेत वाढणारे खर्च- उत्पादनात लागणारी सामग्री, कामगारांना जर piece rate ने देत असाल तर तो खर्च

काही लोक शंकराकडे पाहून भांग प्यायला शिकली, काही चित्र-विचित्र केस करायला शिकली. काहींच्या मते, देव धर्म ही सगळी अंधश्रद्धा आहे, तर काही देवावर विश्वास ठेवतात, पण मुर्तीपुजनाला काही अर्थ नाही असे मानतात! या सगळ्यांना माझे कायम एक सांगणे असते- देव माना अथवा नको, त्याच्या वेशभूषा, रंगभूषा, कपडे इ. चे अनुकरण करा अथवा नको; पण त्यांच्या कथांमधून नेहमीच काही न काही शिकण्यासारखे असते- ते अवश्य शिका! अशीच एक कथा आहे, श्री शनि महात्म्यामध्ये - मग शनि गेला शिवापाशीं ॥ म्हणें आतां येतो तुम्हांसी ॥ तंव शंभु म्हणे आम्हांसी ॥ काय करिसी येऊनियां ॥ ३२१ ॥ परी येशील तेव्हां सांगून येणें ॥ ऐसें उभयंता झाले बोलणें ॥ मग दुसरे दिवशीं शनिनें ॥ येतों म्हणोनि सुचविलें ॥ ३२२ ॥ शंकरे ऐकोनि वचनासी ॥ क्षण एक लपला कैलासी ॥ मग वदता झाला शनिसी ॥ तुवां आमुचें काय केलें ॥ ३२३ ॥ मग शनि म्हणे महादेवा ॥ तुमचा धाक त्रिभुवनीं सर्वा ॥ मजभेणें लपलती देवाधिदेवा ॥ हे काय थोडे असे ॥ ३२४॥ ऐकोनि हास्य करी कैलासराज ॥ म्हणे धन्य तुझें उग्र तेज ॥ मग कृपा करोनी सहज ॥ आज्ञा देत शनीला ॥ ३२५ ॥ कथा- साडेसाती म्हणून येणारे शनी महाराज एकदा

Dear achievers, students, teachers, parents- Good Afternoon to you all. Congratulations to all the prize winners today. I remember being in your place not very long ago; even though it has been 16-17 years now. And I always thought: why can't we just get our medals, prizes, certificates and go home? Why do we have to sit through and listen to some uncle or aunty's advice? Because you are at that age, where pretty much everyone you meet is always trying to give you advice; let me rephrase that: pretty much everyone you meet is trying to shove advice down your throats- it does get exhausting. Don't worry, I am here to do exactly the same thing! You may consider it to be a lesson in patience- having to hear the same cliched advices and speeches over and over. While it is true that some of the advice you get might be life changing or path breaking or whatever fancy words you may like, but most of them are cliched and it can get frustrating at times. You might feel like yelling